DEVLET YÖNETİMİ
1-İslam dini kabul edilince yaşanan ilk değişme hükümdarın halife tarafından onaylanması zorunluluğudur.Selçuklulara kadar seçilen hükümdar halife adına hutbe okutup para bastırıyordu.
2-Selçuklularda artık hükümdarlık yetkisinin Allah tarafından verildiğine inanıldı ve hutbe ve para artık sultan adına çıkarıldı.
3-Selçuklular hükümdar için "sultan" ,şehzadeler için de "melik" unvanını kullanmışlardır.
4-İlk Türk İslam devletleride hükümdarlık sembolleri; hutbe, para, nevbet, sancak, çetr(şemsiye),otağ, taht, tuğra, alem,hilat(elbise),asa dır.
5-İlk Türk devletlerinde kullanılan bazı hükümdar unvanları değişiyor.Karahanlılar; Hakan yerine "Arslan Han", Yabgu yerine "Buğra Han" kullanmışlardır.
SARAYDAKİ GÖREVLİLER
1-Hacip;hükümdar ve vezirden sonraki en büyük görevli, Kapucubaşı;sarayın her hizmetinden sorumlu, Emr-i Meclis;hükümdara danışmanlık yapar.
2-Silahtar;silahhaneyi yönetir, Alemdar;bayrak ve sancak taşır.
3-Emr-i Ahur;atların bakımı, Emr-i Candar;hükümdarın güvenliğinden sorumlu, Emr-i Şikar;av işlerine bakar.
4-Aşçıbaşı;mutfak işlerinden sorumlu, İçkicibaşı;meşrubatları hazırlar.
5-Taştar;temizlik işlerinden sorumlu.
DEVLET İŞLERİ
1-Dört büyük divan bulunur.Başında; Yuğruş veya Hacer-i Buzurg denilen büyük vezir bulunur.
2-Divan-ı Tuğra: iç ve dış yazışmalar.
3-Divan-ı İstifa: maliye.
4-Divan-ı Arz: ordu.
5-Divab-ı İşraf: teftiş.
NOT-1
-Taşradaki eyaletlerin başında valiler(şıhne),
-Bölgelerin başına hanedan mensupları(melik) bulunurdu.
-Kasabaların ve şehirlerin mülki işlerinden (amid) , mali işlerinden (amil), belediye işlerinden (muhtesip) sorumlu idi.
HUKUK DÜZENİ
1-Divan-ı Mezalim: yüksek mahkeme.
2-Siyasi davalara; Divan-ı Mezalim bakar.
3-Şer-i davalara; kadılar.
4-Askeri davalara; kadılar.
5-Örfi davalara; emr-i dad.
ORDU
1-Ordudaki en önemli yenilik "askeri ikta" sistemidir.(devlet görevlilerine maaş yerine toprak verilmesidir, toprakları köylülere işletirler ve gelirin bir kısmını devletin askerine veiriler.(osmanlıdaki tımar sistemi))
SOSYAL ve EKONOMİK HAYAT
1-Esnaf ve sanatkarlar "lonca" adı verilen usta ve çırak eğitimlerinin görüldüğü teşkilatlar kurmuşlardır.
2-Büyük Selçuklu döneminde hep altın para basılmıştır.
3-Miri (hanedan)toprakları 3 parçaya ayrılmıştır;
-Has Arazi: geliri saraya,
-İkta arazi: geliri orduya,
-Vakıf arazi: geliri hayır kurumuna verilen topraklardır.
-Mülki araziler 2 ye ayrılır;
-Öşri; müslümanların.
-Haraci; gayrimüslimlerin.
BİLİM
1-Farabi; "muallim sani" ikinci öğretmen olarak tanınır.Pozitif bilileri başlatır.
2-İbn-i Sina;"avicenna" olarak anılır.Tıp alnında çalışmıştır.
3-Biruni; coğrafya, tarih, fizik, felsefe alanlarında eserler vermiştr.1973 UNESCO 1000.doğum gün.
4-Harezmi; cebir bilminin temellerini atmıştır.İlk kez "0" rakamını kullanmıştır.
5-Uluğ Bey; astronomi çalışmaları yapmıştır.Önemli eseri "Uluğ Bey Zeyci" (yıldızlar cetveli)
DİL ve EDEBİYAT
1-Divan-ı Lügatit Türk(Türkçenın önemi)..................Kaşgarlı Mahmut (El Muktedi Billah sunmuştur)
2-Muhakemetü'l Lügateyn(Türkçenin önemi)............Ali Şir Nevai
3-Siyasetname(siyasi).....................................Nizamülmülk (Melikşah sunmuştur)
4-Kutadgu Bilig(siyasi)..................................Yusuf Has Hacip(ilk yazılı eser, Karahanlılar)
5-Atabetülhakayık(dini)..................................Edip Ahmet Yüneki (Emri Dad Muhammet)
6-Divan-ı Hikmet(dini)...................................Ahmet Yesevi (tasavvuf ilk eser)
7-Şehname(iran tarihi)....................................Firdevsi (Gazneli Mahmut)
SANAT
1-En çok mimari gelişmiştir.
2-Ribat (kervansaray), Karahanlı döneminde,
3-Kümbet(anıt mezar, Selçuklu döneminde yapılmıştır.
4- Minyatür & Hat sanatı kullanılmıştır.
5-Resim ve heykele rastlanılmaz (put anlayışından)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder